Het ontwerp van de Mozaïekcode
Geïnspireerd door de kleuren van Van Gogh heeft Wanda van Riet de Mozaïekcode ‘Alles begint met water’ vorm gegeven. De mozaïekcode bestaat uit negen tegels met ‘wijze lessen’ over het Brabantse Bekenlandschap en is het eindproduct van het landschapslaboratorium Brabantse Beken. Het ontwerp is prachtig en krachtig. In dit interview lees je hoe Wanda te werk is gegaan.
“Mijn ontwerpen zijn sterk, omdat ik verbindingen maak tussen het verleden en het heden, verbindingen zoek tussen denkers en makers, verbinding wil tussen de opdrachtgever en mezelf. Creativiteit en originaliteit zijn voor mij de sleutelwoorden in het ontwerpproces.”
Wanda van Riet is betrokken bij het Van Gogh Nationaal Park. Het landschap van de Brabantse beken ís het landschap van Van Gogh. Vandaar de zij gevraagd werd om een ontwerp voor de mozaïekcode te maken: negen tegels met elk een eigen verhaal. De code moest digitaal bruikbaar zijn en kunnen worden gebruikt op theedoeken. Daarnaast zochten we naar spreukentegeltjes in een modern jasje. Hoe gaat Wanda aan de slag met zo’n wensenlijstje?
Gelaagdheid
“Bij elk ontwerpproces begin ik het met analyseren van de vraag. Ik lees mijn aantekeningen van de briefing soms wel 25 keer door. Jullie vraag kwam neer op een ontwerp voor negen tegels met negen verschillende stellingen, die in de code bij elkaar komen. Met als gemeenschappelijk uitgangspunt ‘water’. Zo’n vraag is behoorlijk complex en kent diverse lagen.
Om daarop grip te krijgen ben ik gestart met een ‘woordencloud’. Bij elke tegel heb ik, aan de hand van de daarbij behorende stelling, mezelf een aantal vragen gesteld. Waar denk ik nu aan? Wat is de verbinding met water? Wat voel ik? Welke zintuigen horen daarbij? Welke woorden komen bij me op? Op die manier kijk ik van boven naar beneden en is het voor mij mogelijk om verschillende lagen te onderscheiden.”
Water beweegt
Wat de belangrijkste bevinding was van Wanda tijdens die eerste fase van analyseren? Zij noemt de beweeglijkheid van water als belangrijkste. “Water beweegt en ik moet stilstaande beelden maken. Hoe kan ik stilstaande beelden toch laten bewegen? En welke zintuigen gebruik je daarbij? Aan de hand van foto’s van water ben ik op zoek gegaan naar antwoorden.”
Ook vertelt Wanda dat ze in haar onderzoek vaak in- en uitzoomt. “Op die manier werk ik van groot naar klein, van veraf naar dichtbij, van overzicht naar details en omgekeerd. Zo ben ik aan de slag gegaan met een hele hoop foto’s van water. Door die op verschillende manieren te bekijken, verzamelde ik nieuwe inzichten en beelden. Beelden die mij verder hielpen in mijn zoektocht.”
Beelden en structuren
Wanda vertelt dat ze tijdens haar studie naar de verschijningsvormen van water ook geïnspireerd raakte door de grafische structuren die je in water kunt ontdekken. Een voorbeeld? “Als je sterk inzoomt op een druppel die in het water valt, zie je een prachtig cirkelpatroon ontstaan. Dat beeld bleek uitstekend te passen bij de tegel met de stelling ‘Trek een cirkel om een gebied en geef het een naam’. En zo zag ik in bruisend water een bewegend danspatroon. De structuren zijn als het ware de letterlijke vertaling van de tegel. Die heb bovenop de waterpatronen gelegd. Dat bracht een extra gelaagdheid in de beelden.”
Kleuren van Vincent van Gogh
Wij vroegen Wanda om in haar ontwerp aan te sluiten bij kleuren van Vincent van Gogh. Hoe heeft ze dat aangepakt? “Omdat het hoofdthema van de code ‘water’ is, ben ik op zoek gegaan naar een schilderij van Van Gogh waarin hij veel aquamarijnen gebruikt.
Dat vond ik in het schilderij ‘Groene korenvelden, Auvers (1890)’. Aan de hand daarvan heb ik een verdere kleurenstudie uitgevoerd. Die heeft geleid tot de kleurkeuze voor de mozaïekcode. Dat zijn vooral blauwe en bruine tinten en combinaties daarvan.”
En dan komt alles samen
“De volgende stap is het samenbrengen van al die ontdekkingen uit mijn onderzoek. Het combineren van beelden, structuren en kleuren van water. Toen ik daarmee bezig was, kwamen tot mijn verrassing zowel de gelaagdheid als beweging in de tegels naar voren. Daar was ik naar op zoek! Water vertelt je zoveel meer dan je in eerste instantie denkt.” En daarmee waren de opdrachtgevers erg blij. Want dat bracht de ruimtelijke lagenbenadering in beeld.
“Natuurlijk moest ik vervolgens nog keuzes maken, want je kunt niet alles tegelijk. Het hielp mij enorm om mijn ontwerpproces aan iemand toe te lichten. Dat schept helderheid.”
De conclusie samen met de opdrachtgevers was dat ze er eigenlijk al was. De taal van de tegels klopte met de waterbeelden die ze gekozen had, en de grafische structuren sloten daar naadloos bij aan. En door nog wat verder te verfijnen in het kleurverloop kreeg elke tegel ook nog diepte. Zo ontstond een mozaïek van negen tegels die perfect bij elkaar passen en samen een prachtig geheel zijn. Soms glanst het beeld zelfs iets.
Film, theedoek en tegeltjes
Makkelijk werd het Wanda niet gemaakt. Om de mozaïekcode op verschillende manieren te kunnen presenteren, kreeg ze nog wat extra vragen. De mozaïekcode moest ook als basis dienen voor een filmpje, een aantal moderne spreukentegels en voor een set theedoeken. Een letterlijk DOE-handvat in de Brabantse textiel traditie.
“Bij het ontwerpen van de theedoeken heb ik de verschillende structuren weer uit elkaar gehaald en ze naast elkaar gelegd. De buitenranden en de hoeken bestaan vooral uit grafische structuren, naar binnen toe zijn de waterstructuren te zien. Ook hier blijft de diepte zichtbaar.”
“De tegeltjes waren een ander verhaal. Ik dacht in eerste instantie dat de bedoeling was om zoiets als de traditionele Delfts blauwe tegels te ontwerpen. Maar bloemen, die daarin veel worden gebruikt, hebben toch niets te maken met beken? Toen dat misverstand uit de weg was geruimd, ben ik aan de slag gegaan met het verder abstraheren van het ontwerp van de theedoeken naar een ontwerp voor vier verschillende tegels. En natuurlijk met een passend lettertype.”
Wat zijn ze mooi geworden!
Wanda en haar werk
Wanda noemt zichzelf een conceptueel werker en onderzoeker. De vraag van de opdrachtgever vormt voor haar het startpunt. Ze onderzoekt met een reden en begint meestal met tekst. Direct daarna begint haar zoektocht naar passende beelden, waarmee ze het liefst werkt.
Op haar website zegt ze hierover: “ Een sterk inbeeldingsvermogen levert een goed eindresultaat op. Creativiteit en originaliteit zijn voor mij de sleutelwoorden in het ontwerpproces, ook wanneer het gaat om complexe visuele vertalingen. In de uitvoering van een project streef ik een heldere en begrijpelijke stijl na.”
Een goed contact met de opdrachtgever is voor Wanda belangrijk. Op die manier streeft ze naar een goede afstemming tussen de wensen van de opdrachtgever en haar eigen persoonlijke benadering. “Wanneer ik daarin veel ruimte krijg is dat natuurlijk super fijn.” Ook heeft Wanda een breed netwerk met aanvullende specialismen. Zo heeft zij samen met hen er voor gezorgd dat er 200 theedoeken werden gemaakt.
Gebruiksproducten
De keuze om Wanda om theedoeken en tegels te vragen is niet geheel onlogisch. Wanda is namelijk sterk in het vertalen van haar ontwerpen naar praktische materialen en gebruiksproducten. Ze heeft aandacht voor elk detail en ziet haar ontwerpen graag in 3D. Daarnaast heeft ze een voorkeur voor duurzame materialen, lokale productie en het beperken van afval.
Niet voor niets zijn bij veel musea in Nederland in de museumwinkel ontwerpen van Wanda te vinden. Een heel populair product zijn haar Vouwvazen. Daarnaast heeft Wanda zich de afgelopen 10 jaar toegelegd op geur als kunstuiting. Voor haar is dat eigenlijk de mooiste vorm van kunst, omdat het bij geur letterlijk gaat om het ervaren. En zo zijn we weer terug bij de mozaïekcode. Die start met het ervaren van het landschap. Met de geur Verliefd op Brabant.
Wil je meer weten over het werk van Wanda, of heb je een concrete vraag of opdracht voor haar, neem dan gerust contact op. Als ervaren conceptueel ontwerper zal zij je graag verder helpen en inspireren bij het vinden van een antwoord op je vraag.
Op haar website (www.vanrietontwerpers.nl) kun je veel informatie vinden.
Wanda van Riet is verder te bereiken via:
T: +31 (0)73 612 09 33
E: wanda@vanrietontwerpers.nl
