Gijzenrooise Zegge
Hoe je anders naar een zandlandschap kunt kijken? En hoe je een historisch landschap kunt lezen en kunt snappen? Rob Brinkhof neemt ons mee naar een landschap dat eruit ziet als een schilderij van Vincent Van Gogh en onthult de geheimen van het eeuwenoude cultuurlandschap van de Gijzenrooise Zegge.
Burgerinitiatief
In het landschap leer je de lessen voor morgen. Door een landschap goed te analyseren, vind je antwoorden voor problemen van de toekomst, zoals steeds grotere perioden van droogte en intense wateroverlast. Rob Brinkhof is daarom een burgerinitiatief gestart.
“We willen de historie van Gijzenrooi onder de loep nemen en daarna een herstelplan maken. De gemeente Geldrop, het Brabants Landschap en waterschap De Dommel betalen mee aan dat onderzoek. In de winter staat het hier vol met water, in de zomer is het veel te droog. De Gijzenrooise Zegge was oorspronkelijk een moerasgebied dat ligt ingeklemd tussen Eindhoven, Geldrop en de A67. Bijzonder is dat hier nooit een ruilverkaveling is uitgevoerd.”
“Ik ben nu al meer dan 10 jaar het gebied in kaart aan het brengen, vanaf circa 1100 na Christus tot heden. Ik enthousiasmeerde een groepje experts uit mijn netwerk: een bevloeiingsdeskundige, vegetatiekundige, fysisch geograaf, bodemkundige en een historisch landschapsexpert. Samen beschrijven we nu als burgerinitiatief de abiotische, historische en vegetatiekundige opbouw en het gebruik van het landschap, in alle detail.”
Analyse van Gijzenrooi
“Het begint met het duiden van meanderende dekzandruggen, kwelkoppen, breuken en de geïsoleerde, venige laagtes. Je daalt af naar de manier waarop het landschap is gebruikt door boeren in de middeleeuwen. En ontdekt een fascinerende wereld van watervoerende houtwallen, spaarbekkens in de overlaatjes, drempeltjes en zuur waterkerende walletjes. Het zit hem soms in de kleinste details.”
“Een heel handig handvat voor zo’n analyse is het boek ‘Stromend Landschap’. Dat moet je zeker lezen. Met kennis van eeuwenoude manieren van peilbeheer, waterverdeling, besparing en bevloeiingssystemen heb je een inspiratiebron in handen om oplossingen te vinden; zowel historisch als ook heel modern.”
Rob benadrukt dat het bij die analyse enorm belangrijk is om jezelf steeds de vraag te blijven stellen: ‘wat zie ik en zie ik het wel goed?’ Ook moet je volgens Rob bereid zijn om ‘anders te gaan kijken’. Dat wil zeggen: anders dan hoe je het ooit hebt geleerd. “Wees nieuwsgierig, ga het veld in, praat met bewoners in het gebied en blijf vragen stellen. Het belangrijkste inzicht dat ik daarbij heb opgedaan”, vertelt Rob, “is dat het Brabantse zandlandschap een ‘inversielandschap’ is. Wat ooit laag was ligt nu hoog en omgekeerd. En dat verandert in de tijd.”
Herstelplan voor Gijzenrooi
“Als de analyse klaar is gaan we aan de slag met een herstelplan” vertelt Rob. “Dat willen we doen met een groep van deskundigen, organisaties én omwonenden”. Rob heeft al diverse presentaties, excursies en lezingen gegeven om mensen enthousiast te maken om mee te doen. “Aan de hand van inzicht in het historisch watersysteem gaan we kijken hoe we de Gijzenrooise Zegge op een hedendaagse manier toekomstbestendig en nog mooier kunnen maken.
Daarbij gaat het om een samenspel tussen een fijnmazig watersysteem van aan- en afvoerstroompjes en buffergebieden en het daarbij passende grondgebruik. Dat kan natuur zijn, maar ook extensieve landbouw, bijvoorbeeld in de vorm van een Herenboerderij, past in dit gebied. Daardoor krijgt Gijzenrooi nog meer betekenis voor de mensen die er wonen, werken en recreëren. Samen gaan we er voor zorgen dat dit unieke gebied behouden blijft.”
Toekomstdromen
Maar Rob blijft ook verder dromen en enthousiasmeren. “Ik zou het fantastisch vinden als we een vergelijkbaar historisch landschapsonderzoek zouden kunnen gaan uitvoeren voor het hele watersysteem in Midden-Brabant. Daaruit kunnen we heel veel leren over de manier waarop we in de toekomst met ons water moeten omgaan.
Natuurlijk hebben de Brabantse waterschappen als waterbeheerders daarin een belangrijke rol. Voor mij ligt er, samen met een aantal anderen, nog een mooie taak om ook de waterschappen enthousiast te maken voor dit idee. Misschien richt ik daarvoor wel een bureau op om hen te helpen met die landschapsanalyse. Wie weet….”
Heb je vragen over de manier waarop je ‘anders naar ons zandlandschap kunt kijken’, of hoe je een historische landschapsanalyse voor een bepaald gebied het best zou kunnen oppakken, neem dan gerust contact op met Rob. Als deskundige van het historisch zandlandschap zal hij je graag verder helpen en inspireren bij die zoektocht.
Rob Brinkhof is te bereiken via:
T: 06-25514698
E: robbrinkhof@gmail.com
